Θεωρία καὶ Ἐξάσκηση Ι

                        ι) Εἰσαγωγὴ στὸ Πολυτονικό

                                    ι.α) Γνωριμία μὲ τὰ Στοιχεῖα του (‘Διακριτικά’) - δεῖτε σχετικὴ φωτογραφία

                                                ι.α.ι)     Πνεύματα
Εἶναι δὐο, ἡ ψιλὴ καὶ ἡ δασεῖα, καὶ τοποθετοῦνται πάνω στὸ ἀρκτικὸ φωνῆεν ἢ στὸ δεύτερο δίψηφου φωνήεντος ἢ διφθόγγου ἤ, στὴν καθαρεύουσα καὶ στὴν ἀρχαία, στὸ ἀρκτικὸ ρ-.

Ἡ δασεῖα σίγουρα προφερόταν στὶς περισσότερες διαλέκτους  στὰ προκλασσικὰ χρόνια ὡς ἕνα ἁπαλὸ χ-, γι'αὐτὸ τὸ πρῶτο σύμβολό της, τὸ Η, κατέληξε στὸ λατινικὸ ἀλφάβητο νὰ προφέρεται ἔτσι.  Σὲ προγενέστερες γλωσσικὲς μορφές, μὴ καταγεγραμμένες, προφερόταν καὶ ὡς σ- ἢ d- (χαρακτηριστικὸτερο κατάλοιπο τῶν ὁποίων εἶναι ἡ τριπλέττα semi-, demi- καὶ hemi- τοῦ ἑλληνικοῦ δασυνόμενου ἡμι-) ἢ v- (ὅπως ἡ Θεὰ τῶν Ρωμαίων Vesta - Ἑστία καὶ οἱ λετονικὲς vestura - ἱστορία καὶ varonis - ἥρωας).

Σημ: Στὴ Γραμμικὴ Γραφὴ Β' καὶ στὴν Αἰολικὴ, δὲν καταγράφεται ἡ δασεῖα, ἄρα, μᾶλλον εἶχε ἐκπέσει φωνητικά ... (ἂν καὶ ἡ Γραμμικὴ Γραφὴ Β' ἦταν τόσο ἀταίριαστη πρὸς τὴ γλῶσσα μας ποὺ μπορεῖ ἁπλῶς νὰ μὴν κατέγραφε τὴ δασεῖα).

                                                ι.α.ιι)    Τόνοι

Εἶναι τρεῖς, ἡ ὀξεῖα, ἡ βαρεῖα καὶ ἡ περισπωμένη (οἰ μονοτονιστὲς χαριτολογοῦσαν πάντα ὅτι δὲν εἶναι λογικὸ νὰ ἀκολουθεῖται τονικὸ σύστημα ὅπου ἡ (λέξη) 'ὀξεῖα' περισπᾶται καὶ ἡ 'περισπωμένη' ὀξύνεται ...).
Στὴν προκλασσικὴ καὶ κλασσικὴ περίοδο, ἡ προσωδία χρησιμοποιοῦσε σὲ κάθε συλλαβὴ τέσσερις δυνατὲς ἐκδοχές : τὴν ἄτονη, τὴν ὀξυνόμενη (ὅπου 'ἀνεβαίνει' ἡ ἐκφορὰ τοῦ φωνήεντος, περίπου σὰν σὲ ἐρώτηση), τὴ βαρυνόμενη (ὅπου 'κατεβαίνει' ἡ ἐκφορὰ τοῦ φωνήεντος) καὶ τὴν περισπωμένη/ὀξυβαρυνόμενη (ὅπου 'ἀνεβοκατεβαίνει' ἡ ἐκφορὰ τοῦ φωνήεντος).  Τὸ πλησιέστερο τονικὸ σύστημα εἶναι αὐτὸ τῆς Μανδαρινικῆς Κινεζικῆς, ὅπου μπορεῖς τὸ φωνῆεν νὰ ἔχει πέντε τονικὲς ἐκδοχές: τὴν ἄτονη, τὴ μακρὰ σταθερὴ, τὴν ὀξυνόμενη, τὴ βαρυνόμενη καὶ τὴ βαρυνοξυνόμενη  (δεῖτε καὶ φωτό Παρουσίαση Τονικοῦ Συστήματος Μανδαρίνικης Κινεζικῆς).
Στὰ βραχέα φωνήεντα, λογικά, δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρξει περισπώμενη/ὀξυβαρυνόμενη ἐκδοχή.

                                                ι.α.ιιι)    Ὑπογεγραμμένη/Προσγεγραμμένη

Ἡ ὑπογεγραμμένη (στὰ μικρὰ γράμματα, ἄλλως, 'προσγεγραμμένη' στὰ κεφαλαῖα) εἶναι ἕνα σύμβολο τὸ ὁποῖο ἐπικολλᾶται σὲ α, η ἢ ω καὶ σηματοδοτεῖ παλαιότερο φθόγγο -ι- ποὺ χάθηκε.

Ὑπάρχουν ἄφθονα δείγματά της στὴ Γραμμικὴ Γραφὴ Β' (κυρίως σὲ δοτικὲς ἑνικοῦ) καὶ σὲ προκλασσικὲς καὶ κλασσικὲς ἐπιγραφές καὶ γι'αὐτὸ ἐντάχθηκε στὸ Πολυτονικό.  Τὸ πλησιέστερο σύγχρονο ἀντίστοιχο ὑπάρχει στὴ Λετονική στὴ δοτικὴ ἑνικοῦ θηλυκῶν 1ης καὶ 2ης κλίσης: meita  (κόρη) > meitai καὶ maize (ψωμί) > maizei.

                                                ι.α.ιν)   Κορωνίδα

Ἡ κορωνίδα εἶναι τὸ σπανιώτερο σύμβολο τοῦ Πολυτονικοῦ καὶ ὑποδεικνύει ὅτι ἔχει συμβεῖ κράση φωνηέντων.  Ἔχει τὴ μορφὴ τοῦ πνεύματος τῆς δεύτερης λέξης. Π.χ. τοὐναντίον < τὸ + ἐναντίον, τοὐλάχιστον < τὸ + ἐλάχιστον, κἀγὼ < καὶ + ἒγὼ, τούμπαλιν < τὸ + ἔμπαλιν (ἐν + πάλιν).
Τὸ κοντυνότερο σύγχρονο ἀντίστοιχο εἶναι τὸ γαλλικὸ ^, circumflex τὸ ὁποῖο ὑποδηλώνει χαμένο -s-.  Π.χ., γαλλ. tête ~ ἰταλ. testa (κεφάλι),γαλλ.  maître ~ ἰταλ. maestro (δάσκαλος, εἰδήμων, διευθυντὴς)

                                                ι.β.ι)     Ἐποχὴ προ-Πολυτονικοῦ

Στὴ Γραμμικὴ Γραφὴ Β’, ἐμφανίζονται μόνο οἱ ὑπογεγραμμένες τῶν δοτικῶν ἑνικοῦ ὡς ἀνεξάρτητα –i, π.χ., si-to-i (σίτῳ) καὶ e-ra-i (Ἥρᾳ). (δεῖτε φάκελο φωτογραφιῶν)

Σὲ προκλασσικὲς ἐπιγραφὲς ἐντοπίζονται προσγεγραμμένες (νῦν ὑπογεγραμμένες) καὶ δασυνόμενες λέξεις (μὲ Η ὡς δασεῖα). (δεῖτε φάκελο φωτογραφιῶν)

                                                ι.β.ιι)    Εἰσαγωγή του

Τὸ Πολυτονικὸ Σύστημα ἐπινοήθηκε γύρω στὸ 200 π.Χ. ἀπὸ τὸν Ἀριστοφάνη τὸ Βυζάντιο καί ἀποσκοποῦσε κυρίως στὸ νὰ διδάξει στοὺς ἀλλόγλωσσους τῶν Ἑλληνιστικῶν βασιλείων τὴν Ἑλληνικὴ Γλῶσσα μὲ ὅλη της τὴν προσωδία (ἡ ὁποῖα εἶχε ἤδη ἀρχίσει νὰ χάνεται καὶ στοὺς γηγενεῖς ὁμιλητές ...).

                                                ι.β.ιιι)    20ος αἰώνας

Κατὰ τὸν 20 αἰῶνα, ἐπῆλθε ἡ τάση γιὰ ἁπλοποίηση τοῦ γραφικοῦ συστήματος καὶ τῆς γραμματικῆς παράλληλα.  Ἀπὸ τὸ Πολυτονικὸ Σύστημα, πρῶτα θυσιάστηκε ἡ κορωνίδα (1933) καὶ μετὰ ἡ βαρεῖα (ἀτύπως μετὰ τὸ Β' Παγκόσμιο Πόλεμο). Παράλληλα, ὁ Τριανταφυλλίδης εἶχε εἰσάγει (1941) μία ἁπλοποιημένη μορφὴ τοῦ Πολυτονικοῦ χωρὶς κορωνίδα καὶ βαρεῖα καὶ μὲ τὰ περισσότερα δίχρονα στὴν παραλήγουσα ὀξυνόμενα.  Τέλος, ὅλα τὰ ὑπόλοιπα διακριτικὰ διαγράφηκαν (1981) διατηρῶντας μόνο ἕναν τόνο.

                        ιι)         Διαχωρισμὸς Φωνηέντων/Διφθόγγων

Ὡς ἕνα ἀνάλογο τῶν μακρῶν καὶ τῶν βραχέων, ἂς σκεφτοῦμε τὰ ἀγγλικὰ sheep καὶ ship.

                                                ιι.α)      Βραχέα

ε καὶ ο

                                                ιι.β)      Μακρά

η, ω, ει, ου, αυ, ευ καὶ ηυ

                                                ιι.γ)      Δίχρονα

α, ι, υ, αι καὶ οι

                        ιιι)         Πρῶτοι βασικοὶ κανόνες

1) Ἡ προπαραλήγουσα παίρνει πάντοτε ὀξεῖα (π.χ., τράπεζα, ἔφερα, ἥμερος, λαλίστατος, κ.ἄ.).  Μικροεξαιρέσεις ὅπου ὑπάρχει τυχὸν σύνθετη λέξη, π.χ.: ἆραγε.
2) Τὰ βραχέα ε καὶ ο παίρνουν πάντοτε ὀξεῖα/βαρεῖα (π.χ., δένω, τόμος, κοινέ, στρατηγός).

3) Βαρεῖα τοποθετεῖται σὲ ὅποια λήγουσα ὀξύνεται (π.χ., στρατηγὸς τάδε, ποιητὴς τάδε, κ.ἄ.) ἐὰν δὲν ἀκολουθεῖ ἄτονη λέξη (π.χ., μαθητής μου, ποιητής τις) ἢ σημεῖο στίξης (π.χ., ...ἦταν ποιητής. Αὐτός, κουρασμένος ...).

4) Στὴν παραλήγουσα, μακρὸν πρὸ μακροῦ ὀξύνεται (π.χ., Ἑλλήνων, χώρων, ἐκείνων, τούτων, τρώγλη, πρώτη, κ.ἄ.) καὶ μακρὸν πρὸ βραχέως περισπᾶται (π.χ., κῆπος, κῶνος, Οὗννος, ἐκεῖνος, κοῦπες, πεῖνες, παῦσε, σπεῦδε, ηὗρε, κ.ἄ.).  Μικροεξαιρέσεις παρατηροῦνται στὸ δεύτερο μέρος τοῦ κανόνα σὲ λέξεις ποὺ προῆλθαν ἀπὸ συνένωση δύο ἄλλων (π.χ., εἴτε, οὔτε, μήτε).

5) Τὰ ρήματα καὶ οἱ γενικὲς ποὺ τονίζονται στὴ λήγουσα περισπῶνται πάντα (π.χ., Ἀθηνῶν, κρατικοῦ, νικητῆ, ἀγαπῶ, κινεῖς, κ.ἄ.) ἐκτὸς ἐὰν ὑπάρχουν ο ἢ ε, ὁπότε ὑπερισχύει ὁ κανόνας 2 (π.χ., μητρός, ἐλθέ, δός, κ.ἄ.) ἢ ι (ἐστί, εἰμί. κ.ἂ.). 

6) Οἱ δοτικὲς ποὺ τονίζονται στὴ λήγουσα περισπῶνται ἐκτὸς ἐὰν τελειώνουν σὲ σκέτο ι (π.χ., γυναιξί, νυκτί, κ.ἄ.) καὶ παίρνουν καὶ ὑπογεγραμμένη (π.χ., μιᾷ, καλῇ, Θεῷ, κ.ἄ.) ἐκτὸς ἐὰν τελειώνουν σὲ -ς (π.χ, ταῖς, πολλοῖς, κ.ἄ.).

7) Ὅλες οἱ προθέσεις ἔχουν τὸ τελικό τους φωνῆεν βραχύ καί, ἄρα, παίρνουν βαρεῖα/ὀξεῖα (ἀνά, κατά, διά, κ.ἄ.).

8) Ὅλες οἱ ἑλληνικὲς λέξεις ποὺ ἀρχίζουν ἀπὸ ὑ- (ἐξαιρεῖται τὸ ἴδιο τὸ γράμμα ὔψιλον!) καὶ ῥ- (γιὰ ὅσους βάζουν πνεῦμα στὸ ῥ-· ἐξαιρεῖται τὸ μυθολογικὸ ὄνομα ‘Ράρος’ μόνον!) δασύνονται, ὅπως καὶ ὅλα τους τὰ σύνθετα.

9) Τὰ ἄρθρα ποὺ ἀρχίζουν ἀπὸ φωνῆεν δασύνονται καὶ μένουν ἄτονα: ὁ, ἡ, οἱ, αἱ.

10) Ἐκτὸς ἀπὸ τὰ ἄρθρα ποὺ ἀρχίζουν ἀπὸ φωνῆεν, ἄτονες παραμένουν καὶ οἱ κτητικὲς ἀντωνυμίες τῆς δημοτικῆς (π.χ., τὸ βαλιτσάκι μας, ἡ μαμά μου, κ.ἄ.) καὶ στὴν καθαρεύουσα, οἱ μονοσύλλαβες προθέσεις ἐν, εἰς καὶ ἐκ/ἐξ καὶ στὰ ἀρχαῖα οἱ λέξεις τις/τι μὲ τὴν ἔννοια τοῦ κάποιος/κάτι.

11) Οἱ ἑλληνικὲς λέξεις ποὺ στὴ Λατινική/Ἀγγλική/Γαλλικὴ ἐμφανίζουν ἕνα h-/s-/d- (π.χ., harmony < ἁρμονία, Hellas < Ἑλλάς, history < ἱστορία, six < ἕξι, seven < ἑπτά, serpent < ἑρπετό, hemi-/semi-/demi- < ἡμί-) ἢ συνδεόμενες στὴν Ἑλληνικὴ μὲ πρόθεση ἢ ἄλλη λέξη σὲ -κ + φωνῆεν), -π + φωνῆεν) ἢ -τ + φωνῆεν) τὰ παραλλάσσουν σὲ -χ-, -φ- ἢ -θ- ἀντίστοιχα (π.χ., κακ- + ὕποπτος > καχύποπτος, ἐπ- + ἵππος > ἔφιππος, μετ- + ὁδός > μέθοδος) δασύνονται, ὅπως καὶ ὅλα τους τὰ σύνθετα.  Ὑπάρχουν μικροεξαιρέσεις, ὅπως ἐπὶ + ἔτος > (ἐ)φέτος, ἐπὶ + ἁφὴ > ἐπαφὴ καὶ κάποια σύνθετα τῆς λέξης ἣλιος (π.χ., ἀντηλιακό, ἀντηλιά, κ.ἄ.).

Ὁ κανόνας δούλεψε καὶ ἀνάποδα κατὰ τὸν ἐξελληνισμὸ ξένων ὀνομασιῶν ἀπὸ h-. Ἔτσι, οἱ πρώην ρωμαϊκὲς Hispania καὶ Helvetia καὶ οἱ μὴ-ρωμαϊκὲς Hollandia, Hungaria, Haiti καὶ Honduras, τὸ γερμανικὸ κρατίδιο Hesse, οἱ πόλεις Hannover καὶ Hamburg, τὰ βαρβαρικὰ φύλα Hunnii καὶ Heruli, οἱ Ρωμαῖοι αὐτοκράτορες Hadrianus καὶ Honorius, ἡ δυναστεία τῶν Hapsburg, ὁ ποιητὴς Horatius, ὁ σαιξπηρικὸς ἥρωας Hamlet, καὶ ὁ στρατηγὸς Hannibal ἀποδόθηκαν ὡς δασυνόμενες λέξεις χωρὶς ἀρκτικὸ Χ- (Ἱσπανία, Ἑλβετία, Ὁλλανδία, Οὑγγαρία, Ἁιτἠ, Ὁνδούρα, Ἕσση, Ἁννόβερο, Ἁμβοῦργο, Οὗννοι, Ἕρουλοι, Ἁδριανός, Ὁνόριος, Ἁψβοῦργοι, Ὁράτιος, Ἅμλετ καὶ Ἁννίβας – ἂν καὶ ὁ τελευταῖος ἀνευρίσκεται καὶ ψιλούμενος).

12) Ὅλες οἱ προθέσεις ποὺ ἀρχίζουν ἀπὸ φωνῆεν (π.χ., ‘ἐν’, ‘εἰς’, ‘ἐκ’, ‘ἀνά’, ..., ἐξαιρουμένων τῶν ‘ὑπὸ’ καὶ ‘ὑπέρ’ – ἰσχύει ὁ Κανόνας 8) ψιλοῦνται, ὅπως καὶ ὅλα τους τὰ σύνθετα.

                        ιν)        Παραδείγματα

Ἐπιλογὴ πνεύματος:
Αθήνα, Απόστολος, Ελλάδα, ενδιαφέρον, επόμενος, Ευρώπη, ημέρα, ιστορία, ισχύς, ολόγραμμα, ομόηχα, ορθός, ύπνος

Ἐπιλογὴ τόνου:
ἀγαπω, δινω, ἐθνος, ἱστοτοπος, κατασταση, κηπος, τραπεζα, ὑποθετικου, χορηγω, ὡραιου

Παραδείγματα Κειμένων

Θεωρία καὶ Ἐξάσκηση Ι

Ἐδῶ σᾶς παρατίθενται δύο κείμενα ὅπου στὸ κάθε ἕνα 10 λέξεις του σᾶς δίνονται στὸν πίνακα ἀπὸ κάτω του σὲ τέσσερις παραλλαγὲς ὡς πρὸς τὸν τονισμό τους. Ἐπιλέγετε τὴν πρέπουσα ἐπιλογή – δὲ χρειάζεται μαντεψιὰ ἰδιαίτερη καὶ θὰ συζητήσουμε τὶς ἐναλλακτικὲς κατὰ τὸ ‘μάθημα’ (Ἄσκηση Πολλαπλῶν Ἐπιλογῶν).

Κείμενο Δημοτικῆς

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ

Κόσμος

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

Κιμιντένια

ΟΤΑΝ παραμέρισαν τὰ κύματα τοῡ ________ (1) κι ἄρχισαν ν'ἀναδύονται ἀπ'τὸ βυθὸ τὰ βουνὰ ________ (2) Λέσβου ὑγρά, στιλπνὰ καὶ γαλήνια, τὰ κύματα εἶδαν ξαφνιασμένα τὸ νησί, τὸ νέο τους φίλο.  Ἦταν συνηθισμένα νὰ ταξιδεύουν ἀπ'τὰ μέρη τοῦ Κρητικοῦ πελάγου καὶ νὰ σβήνουν στὶς ________ (3) τῆς Ἀνατολής, καὶ ὅ,τι ξέρανε ἀπὸ στεριὰ ἦταν σκληρὰ βουνά, κοφτοὶ θεόρατοι βράχοι, γῆ ἀπὸ κίτρινη πέτρα.  Τοῦτο δῶ, μὲ τὸ νέο νησί, ἦταν κάτι ἄλλο - ὦ, πόσο διαφορετικό! Γι'________ (4) εἶπαν τὰ κύματα:

«Ἂς πᾶμε τὸ μήνυμα στὴν πιὸ κοντινὴ γῆ, στὴ γῆ τῆς Αἰολίδας.  Ἂς τῆς ποῦμε γιὰ τὸ νησί, τὴ νέα γῆ ποὺ ἔδεσε τὸ φῶς μὲ τὴ γαλήνη, γιὰ τὴ γραμμὴ καὶ τὴν κίνησή του ________ (5) εἶναι τόσο ________ (6) σὰ νὰ ἔχει μέσα της τὴ σιωπή, ἂς τῆς ποῦμε γιὰ τὸ θαῦμα τοῦ ________ (1)!»

Ἦρθαν τὰ κύματα καὶ φέραν τὸ μήνυμα τοῦ πελάγου στὴν αἰολικὴ ἀκτή.  Ἦρθαν καὶ ἄλλα κύματα, κι ἄλλα - ________ (7) τὰ κύματα. ________ (7) λέγαν γιὰ τὸ παιχνίδι τῆς γραμμῆς τοῦ νησιοῦ, γιὰ τὸ παιχνίδι τῆς ________ (8) καὶ τῆς σιωπῆς.

Τ'ἄκουσαν τὴν πρώτη μέρα τὰ σκληρὰ βουνὰ τῆς Ἀνατολής καὶ μείνανε ἀδιάφορα.  Τ'ἂκουσαν καὶ τὴν ________ (9), καὶ πάλι δὲν ταράχτηκαν.  Ὅμως ὅταν τὸ κακὸ παράγινε καὶ κάθε στιγμὴ ἄλλο δὲν ἀκούγανε παρὰ τὴ βουὴ τοῦ πελάγου νὰ τοὺς λέει γιὰ τὸ θαῦμα, τὰ βουνὰ παράτησαν τὴν ________ (10) τους καί, περίεργα, σκύψανε πάνω ἀπ'τὰ κύματα νὰ δοῦν τὸ νησὶ τοῦ ________ (1).  Ζηλέψανε τὴν ________ (8) του καὶ εἶπαν:

«Ἂς κάμουμε κ'ἐμεῖς ἕναν τόπο γαλήνης στὴ γῆ τῆς Αἰολίδας, ποὺ νά'ναι σὰν τὸ νησί!»

Παραμερίσανε τότε τὰ βουνά, τραβήχτηκαν στὸ βάθος, κι ὁ τόπος ποὺ ἄφησαν ἔγινε ὁ τόπος τῆς Γαλήνης.

Τὰ βουνὰ κεῖνα τῆς Ἀνατολῆς τὰ λένε ‘Κιμιντένια’.

(Βενέζης, Ἠλ., ‘Αἰολικὴ Γῆ’, κεφ. 1)

Κείμενο Καθαρεύουσας

Ἀστείαν ἀληθῶς ________ (1) συνέλαβε πρωίαν τινὰ Κυριακῆς ________ (2) Τοῦρκος κατὴς ________ (3) Ἄρτῃ, ὅστις ἀφοῦ ἠθῴωσε πανδήμως καὶ σκανδαλωδῶς δύο ὁμοεθνεῖς του, ________ (4)  ἄκουσαν Ἑλληνίδα κόρην ἐκ τῶν παρακειμένων χωρίων, ________ (5) ὡς καλὸς μουσουλμάνος νὰ πάρῃ ἀμπτέστι, πρὸς ἁγνισμὸν καὶ ἀπολύμανσιν.

Ὁ ________ (6) Τοῦρκος δικαστής, πρὸς ταῖς ἄλλαις ἀρεταῖς ὑφ᾽ ὧν ἐκοσμεῖτο, ἦτο δεξιώτατος ________ (7)  τὸ ν᾽ ἀνακαλύπτῃ, πρὸς πρόχειρον δικαιολογίαν τῶν ἀποφάσεών του, πάμπολλα ἐδάφια τοῦ ________ (8) νόμου ἀγνοούμενα συνήθως ὑπὸ τῶν ________ (9)  συναδέλφων του, καὶ δεινὸς εἰς τὸ νὰ ἐκτείνῃ καὶ νὰ συστέλλῃ ________ (10), ὡς ἔμπειρος σκυτοτόμος, τὸ γράμμα καὶ τὸ πνεῦμα τῶν ἱερῶν ρητῶν. Ἠδύνατο, ἐν ἐλλείψει ἄλλου προτύπου, νὰ χρησιμεύσῃ ὡς ὑπογραμμὸς τῶν νομολόγων καὶ τῶν δικορράφων παντὸς χρόνου καὶ τόπου. Εἶναι ἀληθὲς ὅτι, ὡς εἶχον τότε τὰ πράγματα, τὸ ζήτημα ἦτο πολὺ ἁπλούστερον, ἢ ὅσον σήμερον δύναται νὰ εἶναι, διότι ὁ αὐτὸς ἦτο συνήγορος ἅμα καὶ διαιτητής.

(Παπαδιαμάντης, Ἀλ., ‘Χρῆστος Μηλιώνης’, ἑν. Α’)

Πολυτονισμὸς ἀπὸ τὴν Ἀρχή (Δημοτική)

Το ότι ορισμένα πράγματα μας φαίνονται περίεργα η ανεξηγητα, οφειλεται σε συγκεκριμένους λόγους.

Πρωτον, στο οτι λειπουν δεδομενα στην αναλυση μας, δηλαδη, στην αντιληψη της πραγματικοτητας.

Δεύτερον, στο οτι ακομα και οταν εχουμε τα δεδομενα, δεν εχουμε επαρκεις γνωσεις για να προχωρησουμε στην εξηγηση.

Τριτον, στο οτι ακομα και αν εχουμε δεδομενα και γνωσεις, δεν κανουμε ορθη αξιολογηση της πιθανοτητας να συμβει κατι, και εξακολουθει να μας φαινεται αδυνατο να συμβει κάτι που ήταν απλως λιγο πιθανο. Δηλαδη, μπερδευουμε το απιθανο με το αδυνατο.

και, κυριως, στο οτι σε ολα τα παραπανω σταδια θολωσης και αδυναμίας ερμηνειας της πραγματικοτητας, συμβαλλουν διαφορες εγγενεις προκαταληψεις του ανθρωπινου εγκεφαλου. Δηλαδη, οι τροποι με τους οποιους έχουμε εφοδιαστει να σκεφτομαστε για την αμυνα μας απο διαφορους κινδυνους, μοιραια επηρεαζουν τον τροπο σκεψης μας σε ολα τα ερεθισματα που δεχομαστε και οχι μονο σε οσα ειναι εν δυναμει επικινδυνα.

(Σταλίδης, Ἀνδρ., Ὁ Κόπος τοῦ Ἀνθρώπου, http://www.antibaro.gr/article/27004)

Κατ’Οἶκον Ἐργασία

Στὴν πλειονότητα τῶν λέξεων τῶν δύο κειμένων, ἔχουν παραλειφθεῖ τὰ πνεύματα, οἱ τόνοι καὶ οἱ ὑπογεγραμμένες· ὅπου ἔχουν τοποθετηθεῖ εἶναι διότι δὲν ἔχουν καλυφθεῖ οἱ ἀντίστοιχες ἑνότητες. Συμπληρῶστε ὅ,τι χρειάζεται!

Βιβλιοπαρουσιαση

Στο δευτερο του βιβλίο, ‘Ο Αννίβας προ των Πυλων του Φωτος’, ο Αποστολος μᾶς μιλαει γιὰ εναν πετυχημενο συγγραφεα, τον Αννίβα, ο οποιος εχοντας γνωρισει την καταξιωση, ζει σὰν συγχρονος ερημιτης σε ενα εὐρυχωρο σπιτι. Εν αναμονη των φιλων του και εκδοτων του Παυλου και Βέρας, μια βροχερη Πεμπτη απογευμα δεχεται απροειδοποιητα την επισκεψη μιας νεαρης θαυμαστριας του, της Τζενης. Οι επομενες μερες (μεχρι το μεσημερι της Δευτερας), οι στιγμες τις οποιες περνουν στον κηπο, οι συζητησεις τους γιὰ βιβλία και οχι μονο, οι ανταλλαγες αναμνησεων, διλημματων και αμφιβολιων και η διαφορετικη οπτικη της Τζενης τον οδηγουν σε αναθεωρηση πολλων θεσεων του και σε αναπροσδιορισμο στοχων.

Γραμμενο σε πρωτο προσωπο ὁπως και το προηγουμενο βιβλίο του Αποστολου, ‘Γυναικων Αφηγήματα’ (που ἦταν συλλογη συντομων ιστοριων), ἐτουτο αποτελει ενα συνεχες διηγημα εναλλαγης σκεψεων και καθημερινων συμβαντων· ὡς εργο, εχει ‘τυραννησει’ το συγγραφεα του αρκετὰ και εχει μεταλλαχθει πολὺ σε σχεση με τον αρχικο του σχεδιασμο.
Τελος και τω Θεω δοξα, που θά’λεγε και ο Μυριβήλης.
(Εὐελπιστω νὰ κυκλοφορησει μεσα στο καλοκαίρι απο τις εκδοσεις Θεοδοσης Ἄγγ. Παπαδημητροπουλος).

Μια Πτῆσις απο Λονδῖνον εις Παρισίους – Εις 3 Ωρας και 14 Λεπτα

Η σημερον αγ(γ)ελομενη αφιξις του Νορβηγου εξερευνητου πλοιαρχου Αμουντσεν, αφ’ενος, και του Βρετανου πλοιαρχου Σκωτ, αφ’ετερου, εις τον Νοτιον Πολον δεν επιβεβαιουται. Δεν αμφιβαλλομεν ομως οτι θὰ επιτευχθη η κατακτησις του Νοτιου Πολου. [...]
Η κατακτησις του αερος ομως ειναι γεγονος! Το πηδαλιον του αεροστατου δεν συγκαταλεγεται μεταξυ των αλυτων προβληματων, ὡς του αεικινητου και του τετραγωνισμου του κυκλου, ατινα ὡδηγησαν πολλους δυστυχεις εις το φρενοκομειον. [...] Οι κατακτησεις, ουδε των ἐρωτικων εξαιρουμενων, δε γινονται ανευ θυματων. Σημερον, η αεροπορία προωδευσεν τοσον πολυ, και οι κίνδυνοι αυτης ἠλαττωθησαν εις τοσουτον βαθμον, ὡστε δε θὰ θεωρηθει υπερβολικος οστις προείπη οτι αυτη θὰ συντελεση τα μεγιστα εις την τελείαν ανακαλυψιν αμφοτερων των πολων!

(Εφημερις ΕΜΠΡΟΣ, 13/4/1912//26/4/1912, σ. 6)