Mobile Citizen Journalism

Στο πρώτο μάθημα της έβδομης ενότητας θα εξετάσουμε το τι πρέπει να γνωρίζουν οι  πολίτες-δημοσιογράφοι για να παραμένουν ασφαλείς - τόσο οι ίδιοι όσο και το ψηφιακό υλικό τους - το πώς διασφαλίζεται η αυθεντικότητα των διαδικτυακών πληροφοριών και το πώς προστατεύονται τα πνευματικά δικαιώματα.

Περιεχόμενα 1ου μαθήματος

• O κώδικας ασφάλειας του πολίτη-δημοσιογράφου
  
• -  Η ασφάλεια των δεδομένων σου
  
• -  Η προσωπική σου ασφάλεια
  
• Η διασφάλιση της αυθεντικότητας των πληροφοριών
  
• -  Επαλήθευση ταυτότητας
  
• -  Επαλήθευση τοποθεσίας
  
• -  Επαλήθευση αυθεντικότητας φωτογραφιών
  
• -  Άλλα χρήσιμα εργαλεία
  

O κώδικας ασφάλειας του πολίτη-δημοσιογράφου

Πρέπει να είμαστε ειλικρινείς: Μέχρι τη στιγμή που γράφονταν αυτές οι γραμμές, κανένας θεσμός του Ελληνικού Κράτους δεν γνωρίζει (επίσημα) την ύπαρξη πολιτών-δημοσιογράφων στα όρια της επικράτειάς του, άρα και δεν αναγνωρίζει τα δημοσιογραφικά τους δικαιώματα ή τις αντίστοιχα εκπορευόμενες από αυτά ευθύνες του απέναντί τους. Τι σημαίνει αυτό; Ότι δεν… υπάρχεις; Όχι, βέβαια.

Θα πρέπει να σκεφθούμε την προοπτική του θέματος με βάση το προηγούμενο της αναγνώρισης «διαδικτυακών δημοσιογράφων»: Ήταν μόλις το 2012 όταν, στην έκθεση υπ’ αριθ. A/HRC/20/17 του ΟΗΕ για την προαγωγή και προστασία του δικαιώματος στην ελευθερία της γνώμης και της έκφρασης, ο ειδικός εισηγητής της, Frank La Rue, υποστήριξε ότι «καθόσον οι διαδικτυακοί δημοσιογράφοι διαδραματίζουν όλο και σημαντικότερο ρόλο στην τεκμηρίωση και τη διάδοση ειδήσεων στο Διαδίκτυο, θα πρέπει να τους παρέχεται η ίδια προστασία (με τους άλλους δημοσιογράφους), σύμφωνα με τα άρθρα 19 της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα». Έξι χρόνια μετά, το 2018, οι πρώτοι Έλληνες διαδικτυακοί δημοσιογράφοι έγιναν δεκτοί στην ΕΣΗΕΑ, έπειτα από γραπτές εξετάσεις.

Υποθέτουμε λοιπόν ότι, αργά ή γρήγορα, ανάλογη θεσμική αναγνώριση και αποδοχή θα υπάρξει και για τους πολίτες-δημοσιογράφους. Ως τότε, δεν έχουμε παρά να εξετάσουμε ρεαλιστικά τις συνθήκες δράσης του πολίτη-δημοσιογράφου, να καταγράψουμε τα θέματα ασφάλειας που μπορεί να αντιμετωπίσει και να προτείνουμε τρόπους προφύλαξης.

Κι επειδή η ευρύτητα εφαρμογής του όρου «ασφάλεια» στην εποχή μας… τρομάζει, διευκρινίζουμε ότι θα εστιάσουμε σε τρεις πτυχές της: Την ασφάλεια των δεδομένων που συλλέγει ο πολίτης-δημοσιογράφος, την προσωπική ασφάλεια του ίδιου και τη διασφάλιση της αυθεντικότητας των πληροφοριών στον Παγκόσμιο Ιστό.

Η ασφάλεια των δεδομένων σου

Το θέμα της ασφάλειας των δεδομένων, γενικά, και της ασφάλειας των προσωπικών δεδομένων ειδικότερα, γνωρίζεις ότι είναι ένα ζήτημα που στη διαδικτυακή εποχή μας έχει πάρει κολοσσιαίες διαστάσεις. Σίγουρα, ως χρήστης ψηφιακών συσκευών – και μάλιστα διαδικτυωμένων – θα αυτοπροστατεύεσαι ήδη όσο μπορείς στον υπολογιστή σου ή στο κινητό σου, με τα γνωστά προγράμματα κατά των «ιών» (antivirus), τους «τοίχους πυρασφάλειας» (firewalls) και τα «εικονικά ιδιωτικά δίκτυα» (VPN). Ιδιαίτερα, όμως, για τα κρίσιμα για το δημοσιογραφικό σου έργο δεδομένα, τι υπάρχει πιο άμεσο και «φορητό»;

Ο λογικός τρόπος να βρούμε την απάντηση είναι να εντοπίσουμε το ποια ακριβώς είναι τα προβλήματα στα οποία αναζητούμε λύσεις. Το πρώτο είναι σίγουρα η διασφάλιση της «ευαίσθητης επικοινωνίας». Δηλαδή, το πώς δεν θα έχουμε τις συνομιλίες και τα μηνύματά μας (από/προς τις πηγές των άρθρων μας και τους συνεργάτες μας) στο έλεος όποιου έχει συμφέρον να τα υποκλέψει.

Για κρυπτογράφηση των μηνυμάτων μας, υπάρχουν εφαρμογές (apps) όπως:

• Signal (δωρεάν, για iPhone και Android)
  
• WhatsApp (δωρεάν, για iPhone και Android)
  
• Wire (δωρεάν, για iPhone και Android)
  

Για κρυπτογράφηση συνομιλιών και βιντεοδιασκέψεων:

• Jitsi Meet (δωρεάν, για iPhone και Android)
  
• Linphone (δωρεάν, για iPhone και Android)
  
• Riot (δωρεάν, για iPhone και Android)
  

Το δεύτερο πρόβλημα έχει να κάνει όχι πλέον με την ασφαλή επικοινωνία και διακίνηση των ψηφιακών αρχείων μας, αλλά με τη διασφάλιση των αρχείων αυτών στο ίδιο το κινητό μας. Η ζητούμενη διασφάλιση μπορεί να αφορά την υφαρπαγή τους από τρίτους – με ψηφιακό ή φυσικό τρόπο (όπως συμβαίνει όταν μας κατάσχει τις φωτογραφίες καταστολής μιάς διαδήλωσης η αστυνομία). Πώς μπορείς να «κρύψεις ψηφιακά» τις φωτογραφίες, ή και να τις σβήσεις ακαριαία;

Το ερώτημα αυτό απασχόλησε έντονα τον διεθνή οργανισμό προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων WITNESS και τον φορέα ανάπτυξης δημοσιογραφικών εφαρμογών για κινητά  Guardian Project (της γνωστής βρετανικής εφημερίδας The Guardian). Έπειτα από αρκετό ψάξιμο, εντόπισαν την ψηφιακή πλατφόρμα InformaCam, η οποία εξειδικεύεται στην επεξεργασία των μεταδεδομένων των φωτογραφιών και την κρυπτογραφημένη μετάδοσή τους.

Από τη συνεργασία των τριών αυτών φορέων γεννήθηκε η εφαρμογή CameraV, για κινητά με Android.

Πρόκειται για λογισμικό που συνεργάζεται με την όποια εφαρμογή φωτογράφησης/ βιντεολήψης έχεις στο κινητό σου, κρυπτογραφεί αυτά τα αρχεία στο κινητό σου με PGP, ή τα στέλνει στο Διαδίκτυο με απόλυτη ασφάλεια (μέσω διακομιστών TOR) και… τα καταστρέφει αυτοστιγμεί αν το ζητήσεις (PANIC button).

Στο πλαίσιο ανάπτυξης αυτής της εφαρμογής απαντήθηκε και ένα τρίτο πρόβλημα της κινητής δημοσιογραφίας: Το πώς κατοχυρώνεις την αυθεντικότητα των λήψεών σου (φωτογραφιών ή βίντεο), ώστε να μην μπορεί να αμφισβητήσει κανείς ότι έγιναν από εσένα, στον συγκεκριμένο τόπο και χρόνο.

Από τη στιγμή που εγκαθιστάς την CameraV στο κινητό σου, εκείνη φροντίζει να σαρώνει όλα τα χαρακτηριστικά της συσκευής και τις παραμέτρους λήψης και να τα μετατρέπει σε μεταδεδομένα του κάθε φωτο/βιντεακού αρχείου σου. Οπότε, όταν αναρτάς στο YouTube το βίντεο της τάδε εκδήλωσης, εκείνο εμπεριέχει την «ψηφιακή υπογραφή» του κινητού σου, την ώρα, την ημερομηνία και την τοποθεσία λήψης του.

Η λύση που δίνει η CameraV είναι «κλειδί-πασπαρτού» για όποιον πραγματικά χρειάζεται όλα τα λειτουργικά χαρακτηριστικά της, όλη την ώρα. Αλλά αυτή η ολικότητα της λύσης εμφανίζει και μειονεκτήματα για όσους την χρειάζονται μόνο περιστασιακά: Η εφαρμογή καταπονεί την μπαταρία του κινητού με τα τόσα της «σαρώματα» και «φουσκώνει με μεταδεδομένα» όλες ανεξάρτητα τις λήψεις – ακόμη και τις φωτογραφίες των διακοπών σου.

Για να ανταποκριθούν στο αίτημα μιας «πιο ελαφριάς έκδοσης» που θα ενεργοποιείται μόνο όταν το κρίνεις σκόπιμο, οι προγραμματιστές του Guardian Project ανέπτυξαν την εφαρμογή ProofMode:

• ProofMode: Verified Witnessing (δωρεάν για Android)
  

Ουσιαστικά, το ProofMode μετατρέπει τη διαδικασία καταγραφής των μεταδεδομένων της CameraV σε μιά υπηρεσία παρασκηνίου (background service) και την καθιστά διαθέσιμη μόνον όταν ο χρήστης τη ζητήσει (με ενεργοποίηση της εντολής «Share Proof»).

Σημαντικό:

Η αυτόματη διασφάλιση της αυθεντικότητας των βιντεο/φωτογραφιών σου μέσω εφαρμογών όπως η CameraV ή το ProofMode μπορεί να είναι ανεπιθύμητη (αν π.χ. δεν θέλεις να καταγράφεται αυτόματα όλη η «ταυτότητα» του κινητού σου) ή μη επιτευκτή (αν υπάρχει ασυμβατότητα με τις ρυθμίσεις των εφαρμογών λήψης που έχεις στο κινητό σου).

Τότε, μπορείς να έχεις επιλεκτική διασφάλιση της αυθεντικότητας, μέσα από συγκεκριμένες ρυθμίσεις των εφαρμογών λήψης φωτο/βίντεο. Τα μεταδεδομένα  αυθεντικοποίησης που θα διαλέξεις να συμπεριλάβεις – όπως το όνομά σου, ο χρόνος λήψης (ημερομηνία, ώρα) και τα δεδομένα γεωεντοπισμού της λήψης (GPS) – έχεις τη δυνατότητα να τα εξάγεις σε συνοδευτικό αρχείο υποτίτλου (.srt) ή να επιλέξεις να εμφανίζονται μέσα στην ίδια τη φωτογραφία ή το βίντεο.

Παράδειγμα στην Open Camera:

> Settings (Camera controls) > Location settings      > Store location data

                                                            > Photo settings          > Custom EXIF tags

                                                                                                > Photo stamp

                                                                                                > Custom text

                                                            > Video settings          > video subtitles

Η προσωπική σου ασφάλεια

Κανείς δεν αμφιβάλλει ότι, τουλάχιστον στις δύο τελευταίες δεκαετίες, ο πλανήτης ολόκληρος ζει υπό συνθήκες αυξανόμενης ανασφάλειας. Οι άνθρωποι που μεταφέρουν τα νέα και ενημερώνουν το κοινό για τα γεγονότα – οι δημοσιογράφοι – στοχοθετούνται όλο και περισσότερο από τους αντιπαρατιθέμενους στην πρώτη γραμμή των ταραχών (διαδηλωτές, ένοπλους εξεγερμένους, τρομοκράτες… αλλά και δυνάμεις ασφάλειας ή εμπόλεμα στρατεύματα). Τα περιστατικά προσβολής, σύλληψης, βίας, τραυματισμού ή θανάτου των δημοσιογράφων και των συνεργατών τους αυξάνονται αλματωδώς και δεν έχουμε προμηνύματα ότι αυτή η πορεία θα αντιστραφεί σύντομα.

Το πώς, λοιπόν, θα έχεις πάρει τις αναγκαίες προφυλάξεις και το πώς θα έχεις αναπτύξει μια «ετοιμότητα αντίδρασης» για την περίπτωση που βρεθείς σε σημείο εκδήλωσης αναταραχής, είναι από χρήσιμο έως ζωτικό.

1. Το πρώτο, είναι να μη διανοηθείς να «βγεις στο δρόμο» χωρίς να έχεις στο τηλέφωνό σου τους αριθμούς δύο πολύτιμων επαφών: ενός δικηγόρου και ενός παθολόγου ιατρού. Αυτοί οι δύο πρέπει να έχουν ενημερωθεί για το ότι είσαι πολίτης-δημοσιογράφος και να είναι πρόθυμοι να σε συνδράμουν όποτε τους χρειαστείς.

2. Το δεύτερο, είναι να έχεις φροντίσει να πάρεις τη βασική εκπαίδευση στην παροχή και λήψη πρώτων βοηθειών. Ευτυχώς, υπάρχουν αρκετοί φορείς και εθελοντικές οργανώσεις στη χώρα μας που μπορούν να σου παράσχουν δωρεάν τέτοια εκπαίδευση.

3. Το τρίτο είναι να έχεις μαζί σου ένα σακίδιο με ιμάντες – που να μη σου πέφτει όταν τρέχεις – και, βέβαια, να έχεις μέσα σε αυτό ένα βασικό κιτ πρώτων βοηθειών. Στην περίπτωση που παίρνεις φάρμακα για κάποια μακροχρόνια ασθένεια (όπως διαβήτη), θα πρέπει να έχεις και από αυτά. Μία μικρή πετσέτα θα σε προστατέψει αν πέσουν δακρυγόνα ή σπρέι πιπεριού. Α… κι ένα λεμόνι: Θα χρειαστείς το χυμό του – στην ερεθισμένη επιδερμίδα – αν «πέσουν χημικά» σε κάποια διαδήλωση. Αρκεί να θυμάσαι να μη σηκώνεις ποτέ τίποτε από όσα πέφτουν στο δρόμο: η αστυνομία θα σε θεωρήσει διαδηλωτή που ετοιμάζεται για ρίψη αντικειμένου.

4. Το επόμενο έχει να κάνει με τα ρούχα που φοράς. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, θέλεις να δείχνεις αυτό που είσαι (ένας ακόμη πολίτης), που παρακολουθεί διακριτικά και προσεκτικά τις εξελίξεις, χωρίς να πρωταγωνιστεί σε αυτές. Καλό είναι τα ρούχα αυτά να μην έχουν έντονα χρώματα, να είναι άνετα και βαμβακερά ή μάλλινα, αλλά όχι συνθετικά, καθώς τα τελευταία είναι πολύ πιο εύφλεκτα. Και… ούτε να σκεφτείς να φορέσεις μάσκα προσώπου ή μπαντάνα, για ευνόητους λόγους. Τα παπούτσια σου πρέπει οπωσδήποτε να έχουν σόλα εύκαμπτη και αντιολισθητική. Επειδή όμως μπορεί να διαμορφωθούν συνθήκες στις οποίες θα είναι καλύτερο να φαίνεται από μακριά ότι είσαι και δημοσιογράφος, έχε στο σακίδιό σου και ένα νάιλον πορτοκαλί γιλέκο νυχτερινής υπαίθριας εργασίας, με την ένδειξη «PRESS» βαμμένη επάνω του. Θα βρεις τέτοια γιλέκα σε καταστήματα με εξοπλισμό σημάνσεων οδοποιίας.

5. Επίσης, σε περιόδους ταραχών είναι απαραίτητο να μπορούν οι συγγενείς, ο δικηγόρος και ο γιατρός σου να σε εντοπίζουν με ακρίβεια, ώστε να σπεύσουν σε βοήθεια αν τραυματισθείς ή συλληφθείς. Εννοείται ότι θα έχεις ενεργοποιημένο το GPS στο κινητό σου, αλλά ακόμη πιο καλό είναι να έχεις στο σακκίδιο και έναν ανιχνευτή σήματος GPS (όπως το Incutex Tracker GPS TK102 V6) που θα δείχνει πού βρίσκεσαι, ακόμη και αν σου έχουν παρει το κινητό τηλέφωνο.

6. Επιπλέον δυνατότητες άμεσης κλήσης σε βοήθεια (μέσω SMS και GPS) παρέχουν «εφαρμογές πανικού» για το κινητό σου όπως τα:

• GPS BodyGuard- SOS Επείγον (δωρεάν, Android)
  
• SEND HELP - SOS Panic Button (δωρεάν, iPhone)
  

7.  Σε περίπτωση διαδηλώσεων πρέπει να κρατάς απόσταση ασφαλείας από τους ταραξίες ή τα ΜΑΤ. Να περπατάς στο πεζοδρόμιο και όχι στη μέση του δρόμου, γιατί αφενός δεν πρέπει να θεωρηθείς διαδηλωτής και, αφετέρου, γιατί από εκεί «ξεπετάγονται» όσοι θέλουν να πετάξουν μία μολότοφ εκτρέποντας την ως τότε ειρηνική διαδήλωση.

8.  Αν ξεσπάσουν επεισόδια και τα καλύψεις φωτογραφικά, ενδέχεται οι αστυνομικοί να θελήσουν να σου κατάσχουν τα σχετικά αρχεία. Για να προστατέψεις το υλικό σου υπάρχουν τρία «κόλπα»:

• Το ένα είναι να έχεις μία κάρτα μνήμης «ρεζέρβα», την οποία θα παραδώσεις στη θέση της κανονικής.
  
• Το άλλο είναι να «ανεβάζεις συνεχώς» σε κάποιο διαδικτυακό δίσκο το υλικό σου, ώστε να μην σε πειράξει η αφαίρεση της κάρτας μνήμης.
  
• Το τρίτο κόλπο είναι να έχεις εγκατεστημένη στο κινητό την εφαρμογή CameraV, η οποία παρέχει «κουμπί πανικού» μέσω του οποίου «εξαφανίζεις» αμέσως τις φωτογραφίες σου από το κινητό!
  

Η διασφάλιση της αυθεντικότητας των πληροφοριών

Η πιο συχνή κατηγορία που απευθύνουν τα ΜΜΕ προς τους πολίτες-δημοσιογράφους είναι ότι «ανεβάζουν» το υλικό τους πρόχειρα και βιαστικά, χωρίς να επαληθεύουν την αυθεντικότητά του. Η κατηγορία έχει υπόσταση, καθώς έχουν συμβεί πολλά τέτοια περιστατικά που κατέληξαν είτε στη διάδοση αναληθών ειδήσεων (fake news) είτε και σε άδικη δίωξη ανθρώπων, φωτογραφημένων σε επεισόδια.

Το ζητούμενο, λοιπόν, είναι η διασφάλιση της αυθεντικότητας των πληροφορίων που συλλέγουν οι πολίτες-δημοσιογράφοι και η λέξη-κλειδί για κάτι τέτοιο είναι η επαλήθευση των στοιχείων τους. Άλλωστε, το ίδιο πράγμα είναι ζητούμενο από όλους τους δημοσιογράφους: Όπως έγραψαν στο εξαιρετικό βιβλίο τους The Elements of Journalism οι Tom Rosenstiel και Bill Kovach, «η πεμπτουσία της δημοσιογραφίας είναι η προσήλωση στην επαλήθευση».

Πολύ εύλογα, όμως, θα ρωτήσεις: «Πώς μπορεί ένας έρημος και μόνος πολίτης-δημοσιογράφος να επαληθεύει διαρκώς την αυθεντικότητα των στοιχείων που μαζεύει, είτε επιτόπια είτε από το Διαδίκτυο;».

Ευτυχώς, τώρα πιά υπάρχουν απαντήσεις σε αυτό. Όπως μας λέει το Εγχειρίδιο Επαλήθευσης Ψηφιακού Περιεχομένου (που έχει εκδοθεί από το European Journalism Centre), για να ταυτοποιείς τα πρόσωπα και να επαληθεύεις τον τόπο εκδήλωσης των γεγονότων ή τις φωτογραφίες σχετικά με αυτά, μπορείς να χρησιμοποιείς τα παρακάτω διαδικτυακά βοηθήματα:

• για επαλήθευση ταυτότητας
  

Διαδικτυακά εργαλεία εύρεσης πληροφοριών επικοινωνίας και προφίλ χρηστών που είναι ενεργοί χρήστες κοινωνικής δικτύωσης:

• AnyWho: ένας δωρεάν κατάλογος με λειτουργία αντίστροφης αναζήτησης.
  
• AllAreaCodes: επιτρέπει στους χρήστες να αναζητούν οποιοδήποτε όνομα και διεύθυνση σε σχέση με έναν τηλεφωνικό αριθμό.
  
• Facebook Graph Search: παρέχει μια βελτιωμένη μέθοδο εντοπισμού ατόμων για την επιβεβαίωση πληροφοριών. Οι δημοσιογράφοι δεν χρειάζεται να γνωρίζουν το όνομα του ατόμου που αναζητούν: Μπορούν να το αναζητήσουν με βάσει άλλα κριτήρια, όπως γεωγραφική θέση, ασχολία και ηλικία.
  
• GeoSocial Footprint: δικτυακός τόπος όπου μπορεί να εντοπισθεί η θέση του ψηφιακού αποτυπώματος ενός χρήστη με βάση τα tweets, με πληροφορίες GPS, τις ενημερώσεις των κοινωνικών δικτύων, τις αναζητήσεις θέσης σε φυσική γλώσσα (geocoding) και τη συγκομιδή προφίλ.
  
• Hoverme: plug-in για το Google Chrome που, από το news feed τους στο Facebook, αποκαλύπτει τα προφίλ των χρηστών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σε άλλα δίκτυα.
  
• Identify: Firefox plug-in που δημιουργεί προφίλ ταυτοτήτων των χρηστών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
  
• Linkedin: μέσω του ιστορικού εργασίας και των συνδέσεων, το Linkedin μπορεί να παρέχει επιπρόσθετα μέσα για να εντοπίσει ένα άτομο και να επιβεβαιώσει την ταυτότητα ή την ιστορία ενός ατόμου.
  
• Muck Rack: κατάλογος χιλιάδων δημοσιογράφων που έχουν λογαριασμούς στα Twitter, Facebook, Tumblr, Quora, Google+ και LinkedIn.
  
• Numberway: Διεθνής τηλεφωνικός κατάλογος που επιτρέπει την εύρεση τηλεφωνικών αριθμών σε κάθε χώρα.
  
• Person Finder: τράπεζα πληροφοριών για την καταχώρηση και αναζήτηση αγνοούμενων μετά από  μια καταστροφή.
  
• Pipl.com: αναζητά το διαδικτυακό αποτύπωμα ενός ατόμου και μπορεί να βοηθήσει να προσδιορίσει μέσω πολλαπλών λογαριασμών μέσων κοινωνικής δικτύωσης, δημόσιων καταγραφών και λεπτομερειών επικοινωνίας.
  
• Rapportive: αυτό το Gmail plugin δίνει στους χρήστες ένα προφίλ στις επαφές τους, συμπεριλαμβάνοντας λογαριασμούς μέσων κοινωνικής δικτύωσης, τοποθεσία, εργασία.
  
• Spokeo: μηχανή αναζήτησης ανθρώπων, η οποία μπορεί να βρει τα άτομα με το όνομα, το email, το τηλέφωνο ή το όνομα χρήστη. Τα αποτελέσματα συγχωνεύονται σε ένα προφίλ που δείχνει το φύλο και την ηλικία, λεπτομέρειες επικοινωνίας, απασχόληση, εκπαίδευση, οικογενειακή κατάσταση, οικογενειακό υπόβαθρο, οικονομικό προφίλ και φωτογραφίες.
  
• WebMii: μηχανή που ψάχνει για παραπομπές (links) που αντιστοιχούνται με το όνομα κάποιου ατόμου, ή ταυτοποιεί άτομα μέσω λέξεων-κλειδιών.
  
• WHOIS: βρίσκει τους εγγεγραμμένους χρήστες ενός domain name και περιγράφει με λεπτομέρειες την ημερομηνία εγγραφής, την τοποθεσία και τις λεπτομέρειες επικοινωνίας του εγγεγραμμένου ή του εντολοδόχου.
  

• για επαλήθευση τοποθεσίας
  

Συνέβη πραγματικά κάτι στον χώρο που ειπώθηκε ότι συνέβη;

• Flikr: αναζητά γεωγραφικά προσδιορισμένες φωτογραφίες.
  
• free-ocr.com: εξάγει κείμενο από εικόνες, το οποίο μπορεί στη συνέχεια να μπει στο Google Τranslate ή να αναζητηθεί σε πόρους χαρτογράφησης.
  
• Google Maps: ο γνωστός διαδικτυακός χάρτης της Γης, που παρέχει υψηλής ανάλυσης εναέριες ή δορυφορικές εικόνες. Περιλαμβάνει έναν αριθμό επιλογών προβολής, πληροφορίες καιρού και μια πανοραμική απεικόνιση από το επίπεδο του δρόμου (360-degree street level view).
  
• Google Translate: μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αποκαλύψει στοιχεία τοποθεσίας (π.χ. σήματα) γραμμένα σε άλλες γλώσσες.
  
• NASA Earth Observatory: το Earth Observatory δημιουργήθηκε για να μοιράζεται δορυφορικές εικόνες και πληροφορίες με το κοινό. Λειτουργεί ως αποθήκη παγκόσμιων δεδομένων εικόνων, με ελεύθερα διαθέσιμους χάρτες, εικόνες και δεδομένα.
  
• Panoramio: ιστοσελίδα διαμοιρασμού φωτογραφιών, από τις οποίες ανεβάζει στο Google Maps εκατομμύρια γεωγραφικά προσδιορισμένων εικόνων.
  
• Wikimapia: πληθοποριστική έκδοση του Google Μaps (crowsourced), που περιλαμβάνει σημεία ενδιαφερόντος και περιγραφές.
  
• Wolfram Alpha: διαδικτυακή μηχανή απαντήσεων που αποκρίνεται σε ερωτήσεις χρησιμοποιώντας δομημένα και επιμελημένα δεδομένα από τη γνωσιολογική της βάση. Σε αντίθεση με τις απλές μηχανές αναζήτησης που παρέχουν λίστα σχετικών ιστοσελίδων, η Wolfram Alpha παρέχει ευθείες, πραγματικές απαντήσεις και σχετικές οπτικοποιήσεις.
  

• για επαλήθευση αυθεντικότητας φωτογραφιών
  

Είναι μια συγκεκριμένη εικόνα πραγματική απεικόνιση εκείνου που συνέβη;

• Jeffrey’s Exif Viewer: εργαλείο που αποκαλύπτει το αρχείο EXIF (Exchangeable Image File) μιας ψηφιακής φωτογραφίας, στο οποίο εμπεριέχονται ημερομηνία και ώρα λήψης, ρυθμίσεις κάμερας ή/και συντεταγμένες τοποθεσίας λήψης (GPS).
  
• Findexif.com: εργαλείο που επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αποκαλύψει πληροφορίες σε EXIF format.
  
• Foto Forensics: ιστοσελίδα που χρησιμοποιεί ανάλυση επιπέδου σφάλματος (ELA  - error level analysis) για να εντοπίσει τμήματα μια εικόνας που ενδεχομένως έχουν τροποποιηθεί. Πρακτικά, το ELA εντοπίζει περιοχές της φωτογραφίας με διαφορετικά  επίπεδα ποιότητας.
  
• JPEGSnoop: μια ελεύθερη εφαρμογή για Windows που μπορεί να ανιχνεύσει αν μια εικόνα είναι επεξεργασμένη. Παρά το όνομά της, μπορεί να ανοίξει όχι μόνο αρχεία JPEG αλλά και AVI, DNG, PDF, THM. Επίσης, ανακτά μεταδεδομένα όπως ημερομηνία λήψης, τύπο κάμερας, ρυθμίσεις φακού κ.λπ.
  
• Google Search by Image: ανεβάζοντας ή εισάγοντας τη διεύθυνση μιας εικόνας (URL), οι χρήστες μπορούν να βρουν συναφές περιεχόμενο, όπως συνδεδεμένες ή όμοιες εικόνες τη συγκεκριμένη.
  
• TinEye: μια αντίστροφη μηχανή αναζήτησης εικόνας η οποία συνδέει τις εικόνες με τους δημιουργούς τους, επιτρέποντας στους χρήστες να βρουν από πού προέρχεται μια εικόνα, πώς χρησιμοποιείται, εάν υφίστανται τροποποιημένες εκδόσεις και εάν υπάρχουν υψηλότερης ανάλυσης αντίγραφα.
  

• Άλλα χρήσιμα εργαλεία
  

• AIDR platform: μια πλατφόρμα επαλήθευσης των φημών στο Twitter, μέσω ανθρώπινου και υπολογιστικού ελέγχου.
  
• Ban.jo: συγκεντρωτής (aggregator) όλων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σε μια πλατφόρμα, που επιτρέπει την αντιπαραβολή εικόνων και ειδήσεων.
  
• Geofeedia: επιτρέπει σε ένα χρήστη να αναζητά και να παρακολουθεί περιεχόμενα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ανά περιοχή. Το Geofeedia μπορεί να βοηθήσει στη διαδικασία επαλήθευσης, διασταυρώνοντας καταχωρίσεις σε συγκεκριμένη περιοχή, ώστε να δει αν οι λεπτομέρειες ταιριάζουν.
  
• HuriSearch: επιτρέπει την αναζήτηση περιεχομένου σε πάνω από 5.000 ιστοσελίδες σχετικές με τα ανθρώπινα δικαιώματα και το φιλτράρισμά τους για τον εντοπισμό επαληθεύσιμων πηγών.
  
• PeopleBrowsr: μια πλατφόρμα και εργαλείο πάνω στο οποίο το κοινό μπορεί να παρακολουθήσει και να συνθέσει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις ειδήσεις σε τοποθεσία και χρονική διαδοχή, το οποίο μπορεί επίσης στη συνέχεια να φιλτραριστεί προς τα κάτω. Η πλατφόρμα επίσης παρουσιάζει μια βαθμολογία αξιοπιστίας, μετρώντας την επιρροή των χρηστών και την προβολή στα κοινωνικά δίκτυα.
  
• SearchSystems.net: ένας διεθνής κατάλογος ελεύθερων δημόσιων αρχείων.
  
• Snopes.com: μια σελίδα αφιερωμένη στο να απομυθοποιεί διαδικτυακές φάρσες, οι οποίες μπορεί να χρησιμοποιηθούν για να διασταυρώσουν υλικό χρηστών (UGC – User Generated Content).
  
• Verily platform: επιτρέπει στους χρήστες να κάνουν συγκεκριμένες ερωτήσεις και παρέχει αποδεικτικά στοιχεία υπέρ και κατά.
  
• YouTube Face Blur: εργαλείο που επιτρέπει το θόλωμα των προσώπων που εμφανίζονται σε βίντεο που έχεις ανεβάσει στο YouTube, για διαφύλαξη της ανωνυμίας τους (επιλογή «Enhancements» > «Special Effects»).
  

Συνοψίζοντας:

O πολίτης-δημοσιογράφος επιτελεί το έργο του χωρίς την θεσμική κάλυψη ή την εταιρική υποστήριξη που έχουν οι δημοσιογράφοι των ΜΜΕ. Οπότε, είναι απαραίτητο να προετοιμαστείς με τη δόμηση του προσωπικού σου «κώδικα ασφάλειας».

Αυτός ο κώδικας περιλαμβάνει τα μέτρα πρόνοιας για την ασφάλεια των ψηφιακών δεδομένων που έχει στο κινητό σου, τα μέτρα προστασίας της προσωπική σου ασφάλειας και τα μέτρα διασφάλισης της αυθεντικότητας των πληροφοριών που προέρχονται από διαδικτυακές πηγές.

Για να φτιάξεις τη δική σου «εργαλειοθήκη ασφάλειας» υπάρχουν διαθέσιμες δωρεάν αρκετές εφαρμογές κινητού και πολλά διαδικτυακά εργαλεία, στα οποία μπορείς να απευθυνθείς για επαλήθευση: ταυτότητας προσώπων, τοποθεσίας λήψης των στοιχείων και  αυθεντικότητας των φωτογραφιών.

Βιβλιογραφία:

• How to Film Protests | Prepare to Film | Part 1 | witness.org
  

https://www.youtube.com/watch?time_continue=244&v=po-FJzH3vUs (βίντεο)

• Journalist Security Guide
  

https://cpj.org/security/guide.pdf

• Journalist Security in the Digital World: A Survey – ARE WE USING THE RIGHT TOOLS?
  

http://www.cima.ned.org/resource/journalist-security-in-the-digital-world/

• Εγχειρίδιο Επαλήθευσης Περιεχομένου για Έκτακτες Καταστάσεις – European Journalism Centre
  

http://verificationhandbook.com/downloads/verification.handbook.pdf

• CameraV app and the InformaCam System (οδηγίες χρήσης)
  

https://guardianproject.github.io/informacam-guide/en/InformacamGuide.html και

https://www.youtube.com/watch?time_continue=1&v=rDCNgmZnRkQ (βίντεο)

• My High-Risk Photojournalism Kit – Overview | Mobile / Backpack Journalism
  

https://www.youtube.com/watch?v=zVf_vjhAM8U